"Görme Engelliler İçin Erişilebilir Bir Yerel Seçim" başlıklı 77. Aylık Online Değerlendirme Toplantısı 30 Kasım 2023 tarihinde Google Meet üzerinde düzenlendi.
Toplantı, Ali Köse kolaylaştırıcılığında başladı. Toplantıyı Ramazan Yücel tutanak altına aldı.
Öncelikle Toplantının iki ana başlık halinde ele alınacağı,başta erişilebilir seçimlerin, özellikle de yaklaşan yerel seçimlerin erişilebilirliğinin konuşulacağı bildirildi. Erişilebilir seçimlerin de iki alt başlıkta değerlendirilmesigerektiği hatırlatıldı. 
İlk olarak katılımcılara, oy kullanırken ne gibi sorunlar yaşandığı soruldu. Soru, oy kullanırken, oy kullanmadan önce ve oy kullandıktan sonra ne gibi erişilebilirlik sorunları yaşanıyor şeklinde genişletildi. Bir konuşmacı, körlerin erişilebilir bir şekilde oy kullanma sürecinin 2016’da başladığını, başta EGED ve Engelsiz Erişim Derneği olmak üzere bazı derneklerin girişimleriyle YSK tarafından bir çalıştay yapıldığını, 2022 yılının Nisan ayında da şablonların seçim kanununa girerek sürecin yasal olarak tamamlandığını bildirdi. Ancak sorunların bitmediğini, 2023 Mayıs seçimlerinde kullanılan şablon deliklerinin küçük olduğunu, “evet” mühürlerinin deliklerin dışına taştığını, “evet”mühürlerindeki mürekkebin şablona bulaştığını ve başkaları tarafından görülmesi sebebiyle oy gizliliğini etkilediğini, ayrıca bazı görme engellilerin çeşitli sebeplerle tek başlarına oy kullanmaya cesaret edemediklerinin gözlemlendiğini anlattı. Aynı konuşmacının bir sözü üzerine kolaylaştırıcı, uygulamaların kullanımında kalıcı çözümler üretilmesi için ne gibi süreçler işletilebileceğini sordu. Özellikle seçim sonuçlarını erişilebilir bir şekilde körlerin de takip edebilmeleri için ne gibi önlemler alınabileceğini, oy gizliliğini de vurgulayarak tekrar sordu.
Az önceki konuşmacı tekrar söz alarak seçim süreçlerinintamamının raporlanması gerektiğini bildirdi. Ayrıca erişilebilir ve gizli bir şekilde oy kullanma yöntemlerinin, bizim geliştirdiğimiz ya da başka ülkelerde geliştirilen yöntemlerin kendi aramızda tartışılması gerektiğini de sözlerine ekledi.
Başka bir konuşmacı da söz alarak, daha önce Braille yapılan bir şablonun geçtiğimiz seçimlerde neden aynı şekilde üretilmediğini sordu. Bir başka konuşmacı, Şablonları daha önceki seçimlerde Engelsiz Erişim Derneğinin ürettiğini ve YSK’ye karar aldırdıktan sonra ülke çapında isteyenlere dağıttığını, 2022 Mayıs seçimlerinde ise ilk defa YSK tarafından şablon üretildiğini anlattı. Bir önceki konuşmacı, pusulaların da erişilebilir olması gerektiğini, istenirse bizim anlayabileceğimiz şekilde tasarlanabileceğini belirtti. Başka bir konuşmacı, oy gizliliğinin tam olarak sağlanması için YSK ile bir çalıştay yapılması, onun öncesinde de engelli örgütlerinin bir akıl ortaklaşmasına gitmesi gerektiğini belirtti. Oy pusulalarının sol üst kenarının üçgen gibi kesildiğinde erişilebilir bir pusula tasarlanmasının mümkün olabileceğinianlattı. bu başlıkta başka söz alan olmayınca ikinci başlığa geçildi.
İkinci soru olarak engellilerin yerel yönetimlerde karar mekanizmalarında neden fazla yer alamadığı sorıldu. Bir konuşmacı söz alarak, özellikle körlerin Kamuda çok fazla çalışması sebebiyle siyasete atılamadıklarını belirtti. Aynı konuşmacı, engellilerin siyasete katılamamalarının önündeki ikinci engel olarak da toplumda engellileri dahil etmeme, yok sayma dürtüsünün çok fazla bir şekilde hissedildiğini bildirdi. Öte yandan yerel seçimlerde tanınma kriterinin ön plana çıktığı, engelliliğin olumsuz algısının da bu handikapları arttırdığı bildirildi. Bu analiz üzerine bir katılımcı söz alaraksiyasette uzun soluklu emek vermek gerektiğini, sözü edilen handikapların ancak bu yolla aşılabileceğini anlattı. Bu konuyla ilgilenen STK’lerin YSK ile bir an evvel dirsek temasına girmesi gerektiği bildirilerek seçimler faslı kapandı.
Daha sonra ikinci ana başlığa geçildi. İkinci ana başlık olarakyerel yönetimlerin ürettikleri hizmetleri nasıl erişilebilir hale getirebilecekleri, Belediyeler tarafından üretilen mal ve hizmetlerin nasıl kapsayıcı bir şekilde tasarlanabileceğisoruldu. Burada EGED İzmir İl temsilciliğinin, İzmir’deki toplu taşıma araçlarında yaşanan başta sesli anonslar olmak üzere tüm erişilebilirlik sorunlarını gündeme taşıdığıaçıklandı. ESHOT’a 36 dilekçe teslim edildiği ve sonrasında da konunun etraflıca bir şekilde anlatılarak basına açıklama yapıldığıdile getirildi. Verilen bilgiye göre, EGED Denizli İl Temsilciliğinin de ulaşım erişilebilirliği ile ilgili bir anket düzenlediği vurgulandı.
Bir konuşmacı, yerel erişilebilirliğin çok önemli olduğunu, bu konudaki sorunların çözümleri için var olan mekanizmaların kullanılması gerektiğini, gerek örgütsel olarak gerekse bireysel olarak taşın altına elimizi sokmaktan kaçınmamamız gerektiğini anlattı. Başka bir konuşmacı, hak savunuculuğunun çirkeflik olarak algılandığını, Kent Kartyazılımının erişilebilir olması için çaba göstermemiz gerektiğini anlattı. Aynı konuşmacı, engellilere özel uygulamalar değil de herkesin kullandığı uygulamaların engellilerin kullanabileceği şekilde tasarlanması gerektiğini ekledi. Bir başka konuşmacı, İzmir’de yapılan dilekçe etkinliğinin diğer şehirlerde de yapılması gerektiğini bildirdi. Aynı konuşmacı, bireysel olarak geliştirilen yöntemlerin erişilebilirliğe, evrensel tasarım ilkesine bir yarar sağlamadığını ekledi. Başka bir konuşmacı, önümüzdeki yerel seçimlerde fanatikliği bırakarak erişilebilirliği önemseyen adayları desteklememiz gerektiğini bildirdi. Yerel yöneticilerin erişilebilirlik mücadelesinin farkında olmadıklarını ekledi.
Bunun üzerine erişilebilirlik meselesinin nasıl gündemde tutulabileceği irdelendi. Bir konuşmacı, yerel yönetimlere bağlı hizmet birimleriyle sürekli iletişimde kalınmasının önemine dikkat çekerek erişilebilirlik konusunun sürekli güncel tutulması gerektiğini bildirdi. Başka bir konuşmacı da engellilerin ve özellikle hak temelli savunuculuğa inanan kişilerin uzun soluklu siyaset yapıp alandaki sivil toplum kuruluşlarının siyasetçileri etiketleyerek kampanyalarını sürdürmesinin önemli olduğunu bildirdi.
Son olarak özellikle yerel seçimler ekseninde düşünüldüğünde sivil toplum kuruluşlarının bu konuda neler yapabileceği soruldu. Bir konuşmacı, yerel seçimler öncesi, yerel dinamiklerin iyi değerlendirilmesi gerektiğini bildirdikten sonra yardım temelli derneklerin fazlalığı yüzünden iş birliği yapılabilecek örgütlerin bulunamadığını bildirdi. Aynı konuşmacı devamında en azından erişilebilirlik kavramının toplumun, kamunun gündemine iyi kötü girdiğini, çabalamaya devam edilmesi gerektiğini ekledi. Bir başka konuşmacı da alanda çalışan ve tam olarak hak temelli bakışa sahip olamayan fakat kitlesel olan derneklerle çeşitli temaslar kurulmasının önemine vurgu yaptı.
Toplantı, değerlendirme ve gündem öneri formları hatırlatılarak sonlandırıldı.
Siz de aylık online değerlendirme toplantılarımızda konuşulmasını istediğiniz bir konuda gündem önerisinde bulunmak için, gündem öneri formunu kullanabilirsiniz