Eğitimde Görme Engelliler Derneği (EGED), görme engelli öğretmenlere yönelik hizmet içi kurslarına 5. Haftada devam ediyor. Hizmet içi kurs programı kapsamında, branşlara özgü sorunların konuşulduğu, çözümlerin paylaşıldığı, yeni çözüm yollarının birlikte düşünüldüğü zümre toplantılarından 5’incisi Tarih branşında yapıldı. Zümre toplantılarına, hizmet içi kurs programına devam etmeyen ancak ilgili branş öğretmeni olanlar da katılabiliyor.
Tarih öğretmeni Orhan Yalçın moderatörlüğünde yapılan toplantıya, katılımcıların kendilerini tanıtmalarıyla başlandı. Toplantının gündem maddeleri: ders kitaplarının erişilebilirliği, materyallerin erişilebilirliği, harita kullanımı, Emre Bağ’ın tez çalışması ve diğer konular.
1. Ders Kitaplarının Erişilebilirliği
Bu gündemde görme engelli tarih öğretmenleri şu paylaşımlarda bulundular:
PDF ya da benzer formattaki kitaplar genellikle tam olarak erişilebilir değil. PDF’ten farklı bir formata çevirince maddelerin kayması gibi sorunlar olabiliyor. Kitaplardaki görsellerin betimlemeli olması gerekir. Braille ya da elektronik formattaki kitaplar ile öğrencilerin kitapları eş sayfa sayısında gitmeyebiliyor, bu durumlarda öğrencilerle eşzamanlı ilerleme, sayfa sayılarıyla değil, konu başlıklarıyla sağlanabilir. Kitaplar, bakanlıktan düzenli ve mürekkep baskı ile eşzamanlı bir elektronik formatta talep edilebilir. Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Sitesi’nde yer alan Z kitap çalışması, içerik olarak oldukça iyi. Öğrencilerin de çok hoşuna gidyor. Ancak ekran okuyucu program ile yalnızca konu seçimine kadar okunabiliyor ve içerikle erişilebilir değil. Z kitaplar görsel odağında planlandığından, ekran okuyucular sadece görüntü olduğunu algılayabiliyor. Bu durumda ancak öğrencilerin okuması yönlendirilerek kullanılabilir. Farklı yayınlarında Z kitap formatında kaynakları mevcut, bunlar da erişilebilir değil. Z kitapların ekran okuyucuların erişimine uygun hale getirilmesi için, farklı çözüm yolları geliştirilebilir: görsellerin içeriğindeki metnin etiket şeklinde olması ya da görsel içeriklerin betimlenmesi gibi…
2. Materyallerin Erişilebilirliği
Öğretmenlerin bu gündem ile ilgili paylaşımları şu şekilde:
EBA’nın erişilebilirliği hakkında EGED’in Milli Eğitim Bakanlığı ile yürüttüğü çalışmalar önemli katkılar getiriyor ve Uzaktan Eğitim Akademisi, Hizmet İçi Eğitim Kursu kapsamındaki EBA eğitimlerinin, görme engelli öğretmenlerce kullanımının yaygınlaşması açısından çok önemli oldu. Ancak EBA’da bulunan içeriklerin daha güncel ve çeşitli olması gerekir. Tarih dersi soyut olduğundan öğrenciler açısından soyut bulunuyor, bu nedenle farklı bilgisayar oyunlarının kullanımı dersleri daha verimli kılabilir. Öğrenciler bilgisayar oyunlarına ilgili olduklarından, oyun erişilebilir olmasa da, öğrencileri yönlendirme yoluyla kolayca yürütülebilir. Tarih Kursu sitesi, Tarih öğretmeni Yahya Öğretmen Blog’u gibi platformlarda erişilebilir ve çeşitlilik sağlaması açısından faydalı. Erişilebilir kaynakların olduğu bir arşiv çok faydalı olur. EGED bu konuda çalışmak istiyor ancak teelif hakları konusu bir soru işareti. dersler, elektronik oyun ya da etkinliklerin genellikle erişilebilir olmamasına yönelik bir alternatif olarak, öğrencilerin yapması sağlanan küçük canlandırmalarla zenginleştirilebilir. Bu noktada öğrencilerin konulara ilgili olması önemli.
3. Harita Kullanımı
Öğretmenlerin bu gündem maddesiyle ilgili paylaşımları şu şekilde:
2. EGED Örgüt İçi Çalışma Kampı’nda sergilenen, betimlemesinin Braille olarak yazıldığı bir resme benzer şekilde, haritaların da erişilebilirliği sağlanabilir. Veya ses ve kabartma yöntemi birlikte kullanılarak da haritaların erişilebilirliği sağlanabilir. Örneğin dokunulan yerdeki alanın, haritada neye karşılık geldiği ve özelliklerinin seslendirilmesi gibi. Buna benzer materyaller mevcut, bu materyaller incelenerek bakanlığa bir öneride bulunulabilir. Haritalarla ilgili erişilebilir bir mobil uygulama olup olmadığı da araştırılabilir, bu derslere hazırlanma sürecinde faydalı olabilir.
4. Emre Bağ’ın Tezi
Bu gündem maddesinde Emre Bağ araştırmasıyla ilgili şu paylaşımlarda bulundu.
Emre Bağ, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi’nde görme engelli sosyal bilgiler ve tarih öğretmenlerinin bilgi teknolojilerini kullanma düzeyleri konulu bir tez çalışması yürütüyor. Engellilerle ilgili yapılan akademik çalışmaların az olmasının yanı sıra görme engelli öğretmenlerle ilgili akademik bir çalışma yok. Bu araştırma bu bağlamda önemli olacaktır. Bu araştırma kapsamında görme engelli tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin, ders kitapları ve ders materyalleri gibi konulara ilişkin deneyimleri bir anket aracılığıyla ölçülüyor. Daha fazla veri elde edilmesi için, daha fazla sayıda tarih ve sosyal bilgiler öğretmeninin araştırmaya katılımın önemlidir.
** Araştırmaya katkı sağlamak isteyen görme engelli tarih ve sosyal bilgiler öğretmenleri aşağıdaki iletişim kanalları yoluyla Emre Bağ ile iletişime geçebilir.
-Telefon: 0 543 789 4000
E-posta: emrebag@msn.com
5. Diğer Konular
Bu gündem maddesine ilişkin paylaşımlar şu şekilde:
Görme engelli tarih öğretmenlerinin dahil olduğu Whatsapp grubuna, daha çok tarih öğretmeninin dahil olması deneyim ve materyal paylaşımı açısından önemli. Arada bir bu şekilde sesli toplantıların yapılması da, faydalı olacaktır. Okullarda düzenlenen zümre toplantılarının genellikle yüzeysel olmasının aksine, bu toplantılar sadece erişilebilirlik bağlamında da olsa çok önemlidir.
Görme engelli tarih öğretmenlerinin paylaşımda bulunabilmesi için oluşturulan WhatsApp grubuna katılmak için Orhan Yalçın’a
0 542 299 64 33
Numaralı telefondan ulaşılabilir.