Eğitimde Görme Engelliler Derneği (EGED), görme engelli öğretmenlere yönelik hizmet içi kurslarına 2. Haftada devam ediyor. Hizmet içi kurs programı kapsamında, branşlara özgü sorunların konuşulduğu, çözümlerin paylaşıldığı, yeni çözüm yollarının birlikte düşünüldüğü zümre toplantılarından 2’ncisi Sosyal Bilgiler branşında yapıldı. Zümre toplantılarına, hizmet içi kurs programına devam etmeyen ancak ilgili branş öğretmeni olanlar da katılabiliyor.
2. Görme Engelli Öğretmenler Zümre Toplantısı: Sosyal Bilgiler etkinliğinde konuşulan gündemler: ders kitaplarının erişilebilirliği, derslerde kullanılabilecek materyallerin erişilebilirliği ve görme engelli tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma becerilerine yönelik olarak yürütülen bir araştırmanın duyrulması.
1.Ders Kitaplarının Erişilebilirliği
* Görme engelli sosyal bilgiler öğretmenleri tarafından RTF ya da Braille kitaplardaki sayfa sayılarının, mürekkep baskılı kitaplardaki sayfa sayıları ile örtüşmediği ve bunun da öğrencilerle eş zamanlı olarak ilerlemeyi zorlaştırdığı dile getirildi. RTF kitaplarda bu sorunun önüne geçmek için: mürekkep yazılı kitaplardaki “içindekiler” bölümünün, RTF dokümanına eklenmesi önerildi. Böylece RTF kitaptaki bir başlığın, mürekkep baskılı kitapta kaçıncı sayfaya geldiği kolayca anlaşılabilir. Braille kitaplardaki sayfa sayısı sorunuyla ilgiliyse; Braille kitaplardaki içindekiler bölümünde yer alan sayfa sayılarına ek olarak mürekkep baskı kitaplardaki sayfa sayılarının yazmasının eş zamanlılığa katkı sağlayacağı söylendi.
* Kitaplardaki görsellerin erişilebilir olmaması da bir başka sorun olarak dile getirildi. Braille kitaplarda görseller betimleniyor ancak tüm görseller betimlenmiyor ve betimlenenler de, bir iki cümle ile yetersiz olarak betimleniyor. Bu nedenle görselleri anlamak ve görsellere bağlı etkinlikleri yapmak zorlaşıyor. Bu nedenle görme engelli öğretmenler, derslere hazırlanmadan önce görseller konusunda gören bir kişiden yardım almak durumunda kalıyor.
* Ders kitaplarına ilişkin dile getirilen bir diğer sorun ise; metin kutuları, sütun ve grafiklerin erişilebilir olmaması oldu. E-kitaplarda metin kutuları okunamıyor ve sütunlara pratik bir şekilde erişim sağlanamıyor.
* Toplantının moderetörlüğünü üstlenen Emre Taşgın, EGED’in ders kitaplarına ilişkin olarak milli Eğitim Bakanlığı/Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı’na sunulan “Görme Engelli Öğrenciler İçin Ders Kitaplarında Erişilebilirlik Kriterleri ve Engelliliğe Yaklaşım Raporu” kapsamında, içindekiler bölümünün başlık bağlantılarından oluşması ve konuların “başlık seviyeleri” şeklinde oluşturulmasının önerildiğini ifade etti. İlgili rapor EGED sitesinde erişime açıktır.
2.Derslerde Kullanılabilecek Materyallerin Erişilebilirliği
* Görme engelli sosyal bilgiler öğretmenleri, derslerde video kullanımının önemli olduğuna değindi. Ancak videolarda yalnızca görsel olarak bulunan içeriklerin ders konusunun kapsamıyla örtüşmeyebileceği ya da pedogojik açıdan doğru olmayabileceği söylendi. Görme engelli öğretmenlerin, derslerde sunulacak videoların, önceden gören kişiler ile incelenmesi gerektiği vurgulandı. EBA’da bulunan pek çok video için de bu riskin daha azda olsa mevcut olduğu ve bakanlığın alacağı tedbirlerle bunun önüne geçilebileceği vurgulandı.
* Videoların dersler için önemli materyaller olmasının yanı sıra sosyal bilgiler dersinin doğrudan yaşamın içinden konuları kapsaması dolayısıyla, derslerde pek çok materyalin kullanılabileceği, bu materyallerin konunun bağlamına ve öğretmenin yaratıcılığına göre çeşitlilik kazanacağı ifade edildi.
3. Derslerde Harita Kullanımı
* Toplantıya katılan öğretmenler tarafından, sosyal bilgiler derslerinde harita kullanımının çok önemli olduğu vurgulandı. Derslerin elektronik harita üzerinden anlatılmasının zor olduğu söylendi. Alternatif olarak kabartma haritalar önerildi. Kabartma haritalar üzerinde Braille işaretlerin olmadığı ancak haritanın kabartılı olması sebebiyle, harita bilgisi olan bir öğretmen tarafından rahatlıkla kullanılabileceği ifade edildi. Ders Aletleri Yapım Merkezi’nde farklı türde kabartma haritaların bulunması gereği dile getirildi.
* Harita kullanarak ders işlemeye ilişkin bir başka öneri ise, balon kullanarak dünya maketi yapmak oldu. Bu faaliyette öğrenciler derse getirdikleri balonlara paralel ve meridyen çizgilerini temsil edecek farklı renklerdeki ipleri yapıştırarak hem farklı duyularını kullanıp hem de aktif olacakları bir öğrenme sürecinde olacaklardır. Az gören öğretmenler içinse, ışıklı dünya maketleri önerildi.
4. Emre Bağ’ın Görme Engelli Tarih ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Bilgi ve İletişim Teknolojilerini Kullanma Becerilerine İlişkin Araştırması
* Toplantıda söz alan Emre Bağ, görme engelli tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma becerilerine yönelik hazırladığı tezden bahsetti ve araştırması için katılımcılara ihtiyaç duyduğunu belirtti. Emre Bağ Çanakkale’de bir okulda tarih öğretmeni ve Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde bu alanda yüksek lisans yapıyor. Bu kapsamda hazırlamakta olduğu tezinde, görme engelli tarih ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin teknoloji kullanımlarının avantaj ve dezavantajlarını, öğretmenleri güçlü kılan ve zorluğa yol açan yanlarını araştırıyor.
** Araştırmaya katkı sağlamak isteyen görme engelli tarih ve sosyal bilgiler öğretmenleri aşağıdaki iletişim kanalları yoluyla Emre Bağ ile iletişime geçebilir.
-Telefon: 0 543 789 4000
E-posta: emrebag@msn.com
5. Temenni ve Sorular
* Bir katılımcı, EBA sitesinin sosyal bilgiler branşı için yeterli olmadığı ve Okulistik ve Morpa Kampüs gibi siteleri duyduğunu belirtip bu sitelerin erişilebilir olup olmadığını sordu. Bununla ilgili farklı branşlardan öğretmenlerin paylaşımlarının da önemli olacağı dolayısıyla konunun “Görmeyenlerin Eğitim Öğretim Platformu” mail grubunda tartışılmasına karar verildi.
Görmeyenlerin Eğitim Öğretim Platformu (GEÖP) mail grubuna üye olmak isteyenlerin, bilgi@eged.org adresine ulaşabileceği belirtildi ve zümre toplantılarının geleneksel hale gelmesi temennisi ile toplantı sonlandırıldı.