Eğitimde Görme Engelliler Derneği olarak; Milli Eğitim Bakanlığı’na E-Okul Veli Bilgilendirme Sisteminde yer alan fotoğraf seçme uygulamasının görme engellilere yaşattığı mağduriyetin kaldırılması, ÖSYM’ye ise e-YDS’ye (Elektronik Yabancı Dil Sınavı) engelli adayların başvurabilmesi için gerekli koşulların oluşturulması yönünde talepte bulunduk.
E-Okul Veli Bilgilendirme Sistemi’nin Görme Engelli Kullanıcıların Erişimine Uygun Hale Getirilmesi Hakkında
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen E-Okul Veli Bilgilendirme Sistemi; öğrenci velilerinin, çocuklarının eğitim süreciyle ilgili her tür bilgiyi edinebilmesi açısından son derece önemli bir dijital kolaylıktır. Bu sayede veli-çocuk ilişkisi gelişmekte, velinin çocuğunun eğitim-öğretim faaliyetlerindeki eksikliklerini tespit etmesi mümkün hale gelmektedir. Bununla birlikte, yukarıda önemi açıklanan E-Okul Veli Bilgilendirme Sistemi'ne giriş ekranında, görme engelli kullanıcılar ivedilikle çözümlenmesi gereken önemli bir erişim sorunu yaşamaktadırlar. Şöyle ki; E-Okul Veli Bilgilendirme Sayfasına giriş ekranında bulunan resimdeki rakamlar (sesli kod sistemi sayesinde olmak üzere), T.C. Kimlik Numarası ve okul numarası alanlarına rahatlıkla erişim sağlanmaktadır. Ancak, bu alanların doldurulmasının ardından giriş yap butonu aktifleştirildiğinde çıkan Veli Bilgilendirme Sistemi Güvenlik Kontrolü sayfasında; öğrencinin okuduğu şube, öğrencinin doğum tarihi, öğrencinin doğduğu gün, ay, öğrencinin nüfus cüzdanı cilt numarası, aile sıra numarası gibi farklı iki soru sorulmaktadır. Bunun yanında, bu sayfada verilen 5 resimden öğrenciye ait olanın seçilmesi istenmektedir. Bilindiği üzere, hiç görmeyen bir kişinin verilen resimler arasından doğru olanı seçebilmesi mümkün değildir. Mevcut durumda bu adımı tamamlayamayan görme engelli kullanıcılar, Veli Bilgilendirme Sistemine erişim sağlayamamaktadır. Bilindiği üzere, 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun'un "Erişilebilirlik" başlıklı 7. maddesinde; "Bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin engelliler için erişilebilir olması sağlanır." hükmü bulunmaktadır. Görme engelli kullanıcıların, kendilerine uygun olmayan güvenlik ekranları sebebiyle E-Okul Veli Bilgi Sistemi'ne erişim sağlayamaması, anılan kanun hükmüne aykırılık teşkil etmektedir. Bu nedenle, 2015-2016 eğitim-öğretim dönemi öncesinde, E-Okul Veli Bilgilendirme Sistemi Güvenlik Kontrol Sayfasında görme engelli kullanıcıların ekran okuyucu yazılımlar ile işlem yapabileceği şekilde düzenlemeler gerçekleştirilmesi ya da görme engelli kullanıcılar için alternatif erişilebilir güvenlik yöntemlerine başvurulması yoluyla yaşanan mağduriyetin önüne geçilmesi gerekmektedir.
E-YDS’de engelli adaylar için gerekli düzenlemelerin sağlanması hakkında
ÖSYM tarafından yabancı dil alanında geçerli olmak üzere gerçekleştirilen Yabancı Dil Sınavı (YDS), Elektronik Yabancı Dil Sınavı (e-YDS) adıyla bilgisayar ortamında da düzenlenmeye başlanmıştır. Ancak, söz konusu sınava ilişkin yayımlanan kılavuzun başvuru koşullarına ilişkin bölümünde; e-YDS’nin uygulanmasında engelli/sağlık sorunu olan adaylarla ilgili bir düzenleme bulunmadığı, bu kişilerin kendileri için gerekli fiziki ortam sağlanıncaya kadar e-YDS’ye başvurmaması gerektiği, bu adaylar sınava katılmak için sınav ücreti ödemiş olsa bile engeline/sağlık sorununa yönelik bir düzenleme yapılamayacağı, gönderilen sağlık raporları ve/veya bu amaçlı dilekçelerin işleme alınmayacağı ve cevaplandırılmayacağı ve Ais’te yer alan engelli bilgileri/sağlık sorunlarına ilişkin kayıtlı bilgilerin e-YDS için işleme alınmayacağı ifade edilerek; Sağlık koşulları/engel durumları bu sınava uygun olmayan adayların YDS’nin İlkbahar Dönemi ve/veya Sonbahar Dönemi sınavlarına katılmaları önerilmekte, sınava giriş koşullarını taşımadıkları halde başvurularını gerçekleştirerek sınava gelen adayların sınava alınmayacağı belirtilmektedir. 1.7.2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun'un 15 inci maddesine dayanılarak hazırlanan Yükseköğretim Kurumları Engelliler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği'nin 9. maddesinde ÖSYM Engelli Öğrenciler Danışma ve Koordinasyon Birimi’nin işleyişi, 10. maddesinde ise mezkur birimin görevleri yer almaktadır. Bu doğrultuda; anılan Yönetmeliğin 10. maddesinin "D" fıkrasına göre, "Sınav ortamlarının engel durumuna göre seçilmesi veya düzenlenmesi konusunda gerekli çalışmaları yapmak" görevi, ÖSYM engelli öğrenciler danışma ve koordinasyon Birimi'ne verilmiştir. Dolayısıyla, e-YDS'ye gerekli düzenlemeler kurum tarafından sağlanmadığı için engelli adayların başvuru yapamaması, ilgili Yönetmelik hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir. Her ne kadar e-YDS yeni bir uygulamaysa da; henüz hazırlık aşamasında engelli adayların ihtiyaçlarının gözetilerek uyarlamaların yapılmasına dikkat edilmesi gerektiğinden, ivedilikle ilgili düzenlemeler sağlanmalıdır. Öte yandan; yaptığımız incelemeler sonucunda, ekran okuyucu yazılım aracılığıyla bilgisayar kullanan görme engelli adaylar için, http://esinav.osym.gov.tr/deneme internet adresinde yayınlanan elektronik deneme sınavının erişilebilir olduğu tespit edilmiştir. Mevcut durumda, ekran okuyucu yazılım aracılığıyla e-YDS'ye girecek görme engelli bir aday için, ekran okuyucu yazılım kurulu bir bilgisayarın ve bir kulaklığın sağlanması yeterli olacaktır.
Eğitimde Görme Engelliler Derneği, her iki konuda yaşanan mağğduriyetin bir an önce giderilmesi için takipçi olmaya devam edecektir.
Kamuoyunun bilgisine sunarız.