Ülkemizde COVİD-19 vakalarının görülmesiyle birlikte pek çok alanda tedbirler alındı. İnsanların evde kalması teşvik edilirken bir araya gelinebilecek her türlü etkinliğe sınırlama getirildi. Okullar ve üniversiteler uzaktan eğitim yoluyla eğitim faaliyetlerini sürdürürken işyerleri esnek veya uzaktan çalışma modelini uyguladı. Kamuda çalışan engelli personel ise 1 Haziran tarihine kadar izinli sayıldı.
EGED, 16 Mart tarihinde İçişleri Bakanlığı'nın yayınladığı Genelge doğrultusunda yüz yüze bir araya gelmeyi gerektiren her türlü etkinliğini durdurdu; çalışma ofisini kapattı. Bu süreçte EGED, COVİD-19 salgınıyla ilgili görme engelli kitlesini bilgilendirmek, uzaktan eğitim sistemlerinin erişilebilirliğine yönelik çözüm önerileri üretmek, COVİD-19'un körlerin yaşamına etkileri hakkında kamuoyu oluşturmak, üyelerinin / takipçilerinin bir araya gelerek kişisel gelişimlerini güçlendirebileceği uzaktan etkinlikler düzenlemek ve kurumsal altyapısını güçlendirmek şeklinde özetleyebileceğimiz, dinamik bir süreç yürüttü. Bu Tedbirlerin uygulandığı dönemde Çalışma Komisyonları ve pandemi sürecinde kurulan Uzaktan Etkinlik ekibi aktif rol üstlendi.
Halen salgın riskinin devam ettiği ülkemizde süreci izleyen ve gerektiğinde aktif rol üstlenen EGED'in şimdiye kadar gerçekleştirdiği COVİD-19 dönemi faaliyetleri şu şekilde:
Koronavirüs bilgilendirme çalışmaları
EGED, ilk olarak kamuoyuna aldığı koronavirüs tedbirlerini duyurdu. Hemen ardından Enfeksiyon hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Gaye Usluer'in konuk edilmesiyle online koronavirüs bilgilendirme toplantısı düzenledi.
Ayrıca EGED bu süreçte, farklı kurum/kuruluşlar tarafından üretilen erişilebilir koronavirüs bilgilendirme içeriklerini sosyal medya platformlarında paylaşmaya gayret etti.
EGED'in uzaktan eğitim sürecine dair izleme ve savunuculuk çalışmaları
Milli Eğitim Bakanlığı uzaktan eğitim faaliyetlerini EBA üzerinden yürüttü. Üniversiteler ise kendi yapılarına uygun olarak farklı sistemleri kullandılar. Elde ettiğimiz verilere dayanarak diyebiliriz ki; genel olarak pandemi döneminde eğitim faaliyetleri online platformlara uyarlanırken erişilebilirlik dikkate alınmadı.
EBA (Eğitim Bilişim Ağı)
EGED, pandemi öncesinde Milli Eğitim Bakanlığı ile EBA'nın görme engelli öğrenci ve öğretmenler tarafından kullanılabilmesi için önemli iş birlikleri yürüttü. Sistem bakımından kısmen erişilebilir hale gelen EBA pandemi sürecinde belli özellikleriyle kullanılabildiyse bu, daha önce yapılan çalışmaların somut çıktılarıdır. Ne var ki pandemi döneminde EBA'ya erişilebilirlik bakımından kayda değer yeni özellikler kazandırılamadı. Bununla birlikte ana sayfaya yerleştirilen güvenlik kodunun erişilebilir olmaması nedeniyle görme engellilerin sisteme giriş yapması olanaksız hale geldi. Her türlü iletişim kanalı yoluyla geribildirimde bulunulmasına rağmen herhangi bir düzenleme yapılmayınca, hızlı bir refleks gösterilerek #GörmeEngellilereEBAKapalı etiketiyle bir Twitter etkinliği gerçekleştirildi. Etkinliğe birçok kişi ve kuruluş destek verdi. Türkiye gündeminde iki saat boyunca ilk beş sırada yer alan etkinliğimizin de katkısıyla, EBA'daki güvenlik kodu görme engellilere açık hale geldi.
Ayrıca görme engelli öğretmenlerin EBA'yı ekran okuyucu yazılımlarla nasıl kullanabileceği üzerine bir online etkinlik gerçekleştirildi. Görme engelli öğretmenler Mehmet Fırat ve Sevgi Ekici tarafından düzenlenen Erişilebilir EBA etkinliği görme engelli öğretmenlerden yoğun ilgi gördü.
Süreç boyunca EBA erişilebilirliğine yönelik yaptığımız test sonuçlarının raporları ilgililere iletildi. EBA erişilebilirliği halen takibimizde olmaya devam ediyor.
Üniversitelerde uzaktan eğitim
EGED, Türkiye Engelsiz Bilişim Platformu ile işbirliği içerisinde tüm eğitim kademelerini kapsayan Engelli Öğrencilerin Uzaktan Eğitim Sürecini İzleme Formu'nu geliştirdi. Ayrıca farklı engel gruplarına sahip ve örgün olarak öğrenimini sürdüren yaklaşık 50 üniversite öğrencisinin katılım sağladığı Pandemi sürecinde engelli üniversite öğrencilerinin bakış açısıyla uzaktan eğitim ve açıköğretim fakültelerinde okuyan 25 civarında görme engelli öğrencinin katılımıyla Online AçıkÖğretim Sistemlerinin Erişilebilirliği etkinliklerini düzenledi. Gerek anket verileri ve gerekse öğrencilere yönelik gerçekleştirdiğimiz etkinliklerde ulaştığımız geribildirimler neticesinde, Engelliler Haftasında COVİD-19 sürecinde görme engellilerin uzaktan eğitime erişim durumu hakkında basın açıklaması yaptık. Açıklamamızda bilgiye erişimin önemine de değindik. Ayrıca bulgularımızı Covid-19 Mücadelesi ve Engelli Toplum ve COVİD19 Süreci ve Engelsiz Bilişim Zirvesi'nde sunduk. Bu sayede doğrudan öğrencilerden gelen sorunlar, ilgili kamu kurumlarının yetkililerine herkese açık platformlarda iletilmiş oldu.
EGED, uzaktan eğitim sistemlerinin daha da yaygınlaşacağı öngörüsüyle kullanılan uygulamaların erişilebilirliği sürecinde aktif rol oynama girişimlerini sürdürüyor.
COVİD-19'un Görme Engellilere Etkileri ve bilgiye erişimin önemi
EGED, COVİD-19 sürecinden görme engelli kitlesinin nasıl etkilendiği hakkında kamuoyuna yönelik bilgilendirme çalışmaları yapıyor. Ayrıca pandemi ile birlikte daha belirgin hale gelen ülkemizde bilgiye erişimin yasal bir çerçeveye oturtulabilmesi sürecine ilişkin savunuculuk çalışmalarına başladı. İşte bu çalışmalarımızdan bazıları:
EGED, Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Derneği'nin pandemi sürecinde yayına başlayan Birlikte Radyosu'na konuk oldu. Yine 10 - 16 Mayıs Engelliler Haftasında Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Derneği'nin YouTube kanalına konuk olarak pandemi sürecinde bilgiye erişimde sınıfta kaldığımızı vurguladık.
Gündem Çocuk YouTube kanalına konuk olarak , eğitimde engelli çocukların haklarına dair mevcut durumu paylaştık.
Ayrıca çeşitli basın yayın kuruluşlarına röportajlar veren EGED, görme engellilerin pandemi sürecinde yaşadıkları sorunları görünür kılmaya çalışıyor.
1 Haziran tarihi itibariyle normalleşme adımlarının uygulanmaya başlandığı ülkemizde, engelli personelin idari izni de sona erdi. Gerek e-posta grubumuz ve diğer paylaşım ağlarımızda dile getirilen görüşler, gerekse düzenlediğimiz 43. aylık değerlendirme toplantımızda öne çıkan fikirlerden yararlanarak, yeniden işyerlerinde çalışmaya başlayan görme engelli personelin bu süreçte yaşayabileceği riskleri asgari seviyeye çekebilmek amacıyla çözüm önerilerimizi COVİD-19 sürecinde Görme engellilerin Çalışma Koşullarına Dair Politika Önerileri başlıklı doküman ile kamu kurumlarına sunduk.
Diğer yandan Sağlık Bakanlığı tarafından yayımlanan Hayat Eve Sığar uygulamasının erişilebilirliği hakkında ilgili Bakanlıklar nezdinde girişimlerde bulunmaya başladık.
EGED'in en hızlı aksiyonu Uzaktan Etkinlikler ile, 70 online faaliyet
EGED, online ortamda kitlelerin bir araya gelmesi sonucu oluşmuş bir dernek. Dolayısıyla bu döneme adapte olmak EGED için zor olmadı.
EGED bünyesinde İletişim, Etkinlik ve Farkındalık Komisyonu ve Eğitim Komisyonu'na bağlı Uzaktan Eğitim Akademisi Yürütme Kurulu bulunuyor. EGED'in online etkinlik düzenleme tecrübesinden yola çıkılarak, bu sürecin etkin biçimde değerlendirilebilmesi için "Uzaktan Etkinlik" başlığı altında ve farklı konularda olmak üzere etkinlikler gerçekleştirilmesi kararlaştırıldı. Yukarıda adı geçen komisyon ve yürütme kurulu bir araya gelerek bu süreci yürütmek maksadıyla "Uzaktan Etkinlik Ekibi" oluşturdu. Bu ekip 3 ay boyunca toplam 65 etkinliğin gerçekleşmesini sağladı. Ayrıca EGED 5 farklı etkinliğe davet edildi. Dolayısıyla EGED 18 Mart - 19 Haziran dönemini kapsayan zaman diliminde toplamda 70 etkinlikte aktif rol oynamış oldu.
Davet edildiğimiz etkinlikler ve görme engelli öğretmenlere yönelik gerçekleşen hizmetiçi seminerler hariç düzenlediğimiz 56 etkinliğin istatistiklerine baktığımızda; tekil olmayan 2060 civarında katılımcıya ulaşıldı. Etkinliklerimizin ortalama katılımcı sayısı ise 37 olarak tespit edildi.
Bağımsız olarak gerçekleşen Uzaktan etkinliklerde eğitim, erişilebilirlik, engelli hakları, kültür, sanat, edebiyat, spor ve sosyal yaşam gibi farklı konuları ele alan toplam 27 etkinlik düzenlendi. Bu etkinlikleri yaklaşık 1125 tekil olmayan katılımcı takip etti; etkinliklerin ortalama katılımcı sayısı 42 olarak belirlendi.
Ayrıca çeşitli konularda seri halinde ilerleyen etkinliklerimiz de oldu. 8 başlıkta Hukuk buluşmaları, 6 bölümde Başlangıç düzeyinde satranç eğitimi, 5 defa Hak temelli sivil toplum seminerleri ve 4 farklı Google ürünleri deneyim paylaşımı etkinliği yapıldı. Diğer taraftan, Matematiksel Dil ve Kapsayıcı Eğitim ile Fen ve Matematik Öğretiminde Evrensel Tasarım başlıklarında olmak üzere iki çevrimiçi panel düzenlendi. Ortalama 90 katılımcının takip ettiği panellerde ülkemizde matematik ve fen alanlarında görme engellilere yönelik yapılan akademik çalışmalar sunuldu.
Uzaktan etkinlik düzenleme formuna 12, Uzaktan etkinlik talep formuna 33 başvuru iletildi. Başvuruların bir kısmı hayata geçirildi; bazıları ise gelecek döneme ertelendi.
Bunların dışında 7 başlıkta gerçekleşen Görme engelli öğretmenlere yönelik hizmetiçi eğitim seminerleri ve 2 branşta görme engelli öğretmenler zümre toplantısı ile 4 defa aylık değerlendirme toplantısı düzenlendi.
Aylık değerlendirme toplantılarımız, yaz döneminde COVİD-19'un körlerin yaşamına etkilerini ele almaya devam edecek.
Kurumsallaşma adımlarımız
EGED Çalışma Komisyonları ve İl Temsilcileri bu süreçte online olarak toplantılarına devam ettiler. Hem orta ve uzun vadeli hedeflerini revize ettiler; hem de pandemi sürecinde almaları gereken tedbirleri değerlendirdiler. Bu sürecin en somut çıktılarından biri Yeni İl Temsilcileri Yönergesinin yürürlüğe girmesi oldu. Ayrıca 4 Mayıs tarihinden itibaren EGED'in online faaliyetleri Google Meet platformuna taşındı.
Sivil Toplum Geliştirme Merkezi'nin yürütmekte olduğu Birlikte Hibe Programının yararlanıcısı olan EGED, bu kapsamda düzenlenen eğitimlere katıldı; mentörüyle durum değerlendirmesi yaparak iyileştirme planını gözden geçirdi; 2020 - 2022 dönemi strateji belgesine son şeklini verdi.
Pandemi hem ülkemizde hem de dünyada etkisini sürdürüyor. Risk halen devam ediyor. Bilinmezlerin fazla olduğu bir dönemde EGED olarak duruma uygun aksiyonlar almaya çabalıyoruz. Diğer taraftan körlerin pandemi sürecinde yeni hak kayıplarına uğramaması için mücadele ediyor, hedef kitlemizin risklere karşı ne gibi önlemler alabileceği konusunda deneyimlerimizi paylaşarak bir yol belirlemeye çalışıyoruz.
Zor zamanlar, ancak ve ancak değişimi birlikte gerçekleştirebileceğine inananların sayesinde kolaylaşır.
Koronavirüs, değişimi birlikte gerçekleştirme motivasyonumuzu eksiltmesin...