"Engellilik ve Kariyer Engelleri" başlıklı uzaktan etkinlik, 6 Nisan 2020’de, Hacettepe Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Özlem Haskan Avcı'nın katılımıyla, EGED - Uzaktan Eğitim Akademisi TeamTalk sunucusunda gerçekleşti. Program, Psikolojik Danışman Şeyma Büyükurvay moderatörlüğünde yürütüldü. Program notlarını Ümmü Seyrek aldı. Etkinliği ortalama 45 kişinin takip ettiği görüldü. Program, Şeyma Büyükurvay’ın iş, meslek ve kariyer kavramlarını bilimsel olarak tanımlaması ile başladı. Buna göre iş: çoğunlukla kadroya uygun yürütülen görevleri, meslek: belli sınırlar bağlamında ve eğitim ile kazanılan becerilerle yürütülen hizmet veya ürün sunuşunun tümü iken kariyer: iş ve meslek seçimlerini de barındıran, iş yaşamıyla ilgili olan ve bunun yanı sıra iş yaşamı dışındaki pek çok unsurdan da etkilenen bir süreç. Moderatör bu tanımlardan da yola çıkarak korumacı aile tutumları, bağımsız yaşam becerileri, öğretmen, psikolojik danışman, akademisyen, yasal engeller ve diğer çevresel faktörlerin engelli bireylerin kariyer süreçlerini etkilediğinden bahsetti. Buna örnek olarak üniversite tercihleri, öğrencilik, iş arama ve çalışma yaşamında karşılaşılan; “bu bölüm ya da iş sana uygun ya da değil, yasal engeller dolayısıyla engellilerin giremeyeceği bölümler, iş verenlerin engelli personel tercih etmemesi, engelli öğrencinin bağımsız yaşam becerilerinin yetersiz olması nedeniyle aktif bir öğrencilik ve ilerlemeyi düşündüğü bir iş yaşamı olamayabileceği, buna bağlı olarak karşılaştığı erişilebilirlik sorunları ve ayrımcı tutumlara karşı koyamayacağı” gibi durumları sundu. Moderatörün konuya giriş yapmasının ardından, Özlem Haskan Avcı kariyer engellerinin teorik alt yapısını açıkladı. Öncelikle toplumda hakim olan sağlamcı görüşü dair saptamalarda bulundu. Sağlamcılığın; normdan sapan özelliklerin istenmeyen, çirkin olarak tanımlanıyor olmasından söz etti. Sağlamcılık görüşüyle birlikte ayrımcılık sorununun ortaya çıktığını dile getirdi. Sağlamcılığın da ırkçılık, cinsiyetçilik gibi olgularla benzer köklerden beslendiğini, dolayısıyla engelliliğin de bir azınlık sorunu olduğunu ifade etti. Bir kadının kadın olduğu için işe alınmaması, bir engellinin engelli olduğu için işe alınmaması ve ikisinin kesişimine dikkat çekti. Engellilerin belli meslekleri yapıp yapamayacağına dair kalıp yargılarla, cinsiyetlere dair kalıp yargıların ortaklaştığını ekledi. Ayrımcılığı, açık ve örtük olarak inceledi. Birçok kalıp yargının ardında örtük ayrımcılık olduğunu belirtti. Buradan mikro saldırganlığın doğacağını da ekledi. Mikro saldırganlığı, iyi niyetle örtülen ayrımcılık olarak ifade etti. Ayrımcılık ve engellilikle ilgili olan sorunların aslında azınlık sorunlarıyla örtüştüğünü, bu sorunların mikro değil makro olarak kategorize edilmesi hususunu vurguladı. Bu problemlerin sivil toplum kuruluşları tarafından gündemde tutulması gerektiğinin altını çizdi. Engelliliğin yasal bir süreç olduğunu, her türlü hakkın yasayla korunmasını önemle telkin etti. Engelli bireylerin kariyer hayatlarında çeşitli mobbinglerle karşılaştığını, mobbingin güçlüden güçsüze uygulandığını aktardı. Buradaki güçlü ve güçsüzlük, kültürel veya kurum bağlamında edinilen güç ile anlamdaştır. Mobbingin; kısıtlayıcı, sürekli ve düzenli olduğuna değindi. Mobbingle ilgili bazı dava örneklerini ifade edip sorunların dile getirildikçe görünür olacağını tekrar vurguladı. Program serbest kürsü formatında soruların yanıtlanmasıyla devam etti.
Buradan öne çıkanlar:
Katılımcıların iş ve bölüm seçimleriyle ilgili dile getirdikleri “engellilere uygun veya değil denen iş veya meslekler” şeklindeki kalıp yargılar, iş yaşamlarıyla ilgili dile getirdikleri sorunlar; iş arkadaşlarının “beni tanıdın mı gibi soruları, ısrarla çayının şekerini atmaları, ders sırasında bazı görsel noktalarda öğrencilerden destek almalarını eleştirmeleri, yapılan bir hatayı doğrudan engelli oluşlarına bağlamaları”; engelli bireylerin tutumları nezdinde dile getirilenler ise “engelli bireylerin talip oldukları iş için kendilerini donanımlı kılmaları gereği, iş yerinde bilgisayar talep ettiğinde sistemin erişilebilir olmaması durumunda başarısız görülme çekincesi, bunların hepsini etkileyecek önemdeki bağımsız hareket becerisinin kazanılmamış olması” gibi konular oldu. Özlem Haskan Avcı ise kariyer seçimleriyle ilgili kalıp yargıların, yetilerle yeteneklerin ayrımının yapılmasıyla azalacağını vurguladı. Bu noktada kişilerin ilgi, değer ve yeteneklerinin zaten paralel geliştiği, engellilikten bağımsız olarak bir kişinin zaten her şeyi yapmasının beklenemeyeceği öne çıktı. Yapıp yapamamak ile erişilebilirlik sorunlarının ayrılmasını vurguladı ve şu örneği verdi: tahtayı göremediği için matematik yapamayan bir öğrenci matematik yapamıyor değil, matematik eğitimine erişemiyordur. İş yaşamıyla ilgili olarak: bir mesleğin belli temelleri olmakla birlikte özgün farklılıkların olacağı ve öğretmenlik özelinde de öğretmenlerin artık ders içindeki tüm sorumluluğu üstlenen rolde olmayıp öğrencileri dahil ettiği üzerinde durdu. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri sürecinde, öne çıkan özgüven ve “yük olur muyum” sorusuna değindi. Özgüven eksikliği ve başkalarına yük olma endişesi Türkiye kültüründe var olan ve herkesi etkileyen konular olarak bahsetti. Böylece meslektaşlar ve öğrencilerle yardımlaşmak yük olmak değil, ihtiyaç duyulan noktalarda öğrencileri dersi ilerletme sürecine katmak da eksiklik değil. Buradan devamla bağımsız hareket becerisinin kazanımıyla ilgili aile tutumlarının önemini ve bu bağlamda öğrencilerle küçük yaşlarda karşılaşan okul psikolojik danışmanlarının bu konularda önemli rollere sahip olduğunu vurguladı. Engellilik ve diğer azınlık sorunlarının ortak kökenden beslendiğini ifade edip bunların azalmasıyla ilgili kültürel değişim sürecini vurguladı. Özlem Haskan Avcı, psikolojik danışma veya kariyer süreçleriyle ilgili soru sormak isteyenlerin ozlemhaskan@gmail.com adresinden ulaşabileceğini belirtti ve toplantı sonlandı. Siz de EGED Uzaktan Etkinlikler kapsamında düzenlemek istediğiniz veya gereksinim duyduğunuz etkinlik taleplerini iletebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki formları kullanabilirsiniz: Uzaktan etkinlik düzenleme formu Uzaktan etkinlik talep formu EGED Uzaktan Etkinlikler hakkında detaylı bilgi için www.eged.org/uzaktanetkinlik adresini inceleyebilirsiniz.
Kategori: Uzaktan Etkinlik