Artık yabancı dil bilmek; gerek eğitim, gerekse iş yaşamında son derece önemli bir avantaj. Ancak; Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından 2014 yılından itibaren Elektronik Yabancı Dil Sınavı adıyla bilgisayar ortamında da yapılan bu sınava engelliler başvuramıyor.
Engelliler başvuru yapsa dahi sınava alınmayacak
Yılda iki defa yapılan Yabancı Dil Sınavı'na (YDS) akademik kariyerini devam ettirmek ya da kamuda yükselmek için yaklaşık 400 bin dolayında aday katılıyor. ÖSYM ek olarak bu sınavı 2014 yılından itibaren Elektronik Yabancı Dil Sınavı (E-YDS) adıyla da düzenlemeye başladı. Şu ana kadar 18 defa gerçekleştirilen E-YDS, belirlenen sınav merkezlerinde, bilgisayar destekli sınıflarda gerçekleşiyor. Ancak; sınav başvuru kılavuzunda, e-YDS’nin uygulanmasında engelli/sağlık sorunu olan adaylarla ilgili bir düzenleme bulunmadığı, bu kişilerin kendileri için gerekli fiziki ortam sağlanıncaya kadar e-YDS’ye başvurmaması gerektiği, bu adaylar sınava katılmak için sınav ücreti ödemiş olsa bile engeline/sağlık sorununa yönelik bir düzenleme yapılamayacağı, gönderilen sağlık raporları ve/veya bu amaçlı dilekçelerin işleme alınmayacağı ve cevaplandırılmayacağı belirtilerek; engellilerin yalnızca Yabancı Dil Sınavı'na (YDS) katılabileceği ifade ediliyor. Ayrıca kılavuzda engelli adaylar başvuru yapsalar bile sınava alınmayacakları bildiriliyor. Eğitimde Görme Engelliler Derneği, bu uygulamanın doğrudan engelli ayrımcılığı olduğu gerekçesiyle Danıştay Başkanlığı'nda görülmek üzere dava açarak, söz konusu düzenleyici işlemin yürütmesinin durdurulmasını ve iptalini talep etti.
Kendisi 42 puan alan bir kişi okuyucu olarak görevlendirildi
Ali Öztürk; Boğaziçi Üniversitesi - Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden mezun oldu ve halen İstanbul Üniversitesi'nde yüksek lisans öğrenimi görüyor. Aynı zamanda Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni olarak görev yapıyor. Bilgisayarı hayatının her aşamasında aktif olarak kullanan Öztürk; "Yabancı Dil Sınavı'na girdiğimde bana kendisi aynı sınavdan 42 puan almış bir okuyucu görevlendirildi. Hem yabancı dil, hem de diğer sınavlarda görme engelliler ÖSYM'nin görevlendirdiği okuyucular sebebiyle mağdur oluyor. Biz bu sorunun çözümü için alternatif olarak bilgisayar destekli bir sınav yapılmasını öneriyorduk. E-YDS yapılmaya başlanınca ümitlendik; fakat engelli adayların sınava alınmayacağını öğrenince hayal kırıklığı yaşadık. ÖSYM sınav ortamlarının düzenlenmesi konusunda engellilere ayrımcılık uygulamaya devam ediyor" şeklinde konuştu.
ÖSYM hem hukukla hem de kendiyle çelişiyor
Eğitimde Görme Engelliler Derneği Hukuk Komisyonu'nda yer alan ve davanın hazırlık sürecine katkıda bulunan Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisi Merve ERTEN; ”ÖSYM’nin e-YDS başvuru kılavuzuna koyduğu bu maddeler; ülkemizin de taraf olduğu BM engelli hakları sözleşmesi’ni, T.C. Anayasası hükümlerini ve sınavların engelliler için uygun şartlara getirilmesi görevini ÖSYM'ye veren diğer mevzuat hükümlerini ihlal ediyor. ÖSYM’nin bu işleminin iç ve dış hukukta hiçbir karşılığı bulunmadığı gibi, tamamen fırsat ve eğitim eşitliğine aykırı bir ayrımcılık örneğidir” dedi.
Girişimlerimiz sonuçsuz kaldı
Eğitimde Görme Engelliler Derneği başkanı Emre TAŞGIN, gelişen teknolojiyle görme engellilerin bilgisayar, tablet, telefon gibi teknolojik cihazları etkin bir şekilde kullanabildiklerini; bu sayede de bilgiye erişim sorunlarının çok rahat aşıldığını ifade etti. Taşgın; konuşmasının devamında, "Ancak ÖSYM gelişen teknolojiye rağmen kendisini yenilemiyor, üstelik engellilerin karşılaştığı sorunlara karşı taleplerimize kulak tıkıyor. Dernek olarak ÖSYM’nin düzenlemiş olduğu her sınavda görme engellilerin okuyucu problemi yaşadığını yakından takip ediyoruz. Bu yüzden de her fırsatta görme engellilerin sınavlarının alternatif olarak elektronik ortamda da yapılması gerektiğini; ancak bu sayede karşılaşılan okuyucu problemlerinin azalacağını söylüyoruz. Bu taleplerimize rağmen elektronik ortamda düzenlenen bir sınava tüm engelli adayların girmesi engelleniyor. Kılavuzda engelli adaylara dair bir düzenleme bulunmadığı ifade ediliyor; fakat artık tüm uygulamalar geliştirilirken en baştan evrensel tasarım ilkelerine uyulması gerekiyor. ÖSYM halen bu ilkeyi yok sayıyor ve engellilere karşı ayrımcı bir tavır takınmaya devam ediyor. Biz e-YDS'ye engelli adayların katılabilmesi için gerek yazılı, gerekse sözlü olarak taleplerimizi aktardık; fakat bir geri dönüş dahi yapılmadı. Bunun üzerine, Eğitimde Görme Engelliler Derneği olarak, ÖSYM'nin bu ayrımcı düzenleyici işleminin yürütmesinin durdurulması ve iptali için Danıştay Başkanlığı'nda görülmek üzere davamızı açtık; süreci takip etmeye devam edeceğiz" dedi.