Özet

Bu proje, görmeyenlerin topluma adaptasyonlarında oyunlardan faydalanılması amacıyla hazırlanmıştır. AB desteğiyle Avrupa’nın çeşitli yerlerinden gelen 7 farklı ülkeyle beraber ülkelerden gelen yerel oyunlar gören ve görmeyenlerin birlikte oynayabilecekleri biçime getirilmiştir. 6-13 Şubat 2015 tarihleri arasında Belçika’nın ev sahipliğiyle gerçekleşen bu projede Türkiye’den Eğitimde Görme Engelliler Derneği (EGED) proje hazırlayıcısı ve yürütücüsü olarak yer almıştır.

Projenin amacı

Bu projeyi yapmamızdaki ve oyunları uyarlamamızdaki amacımız, görenlerin-görmeyenlerin, farklı kültürlerin birlikte eğlenerek bilgi alışverişinde bulunması ve kültürel bir iletişim ortamı yaratmaktı. Bilindiği üzere oyunlar bireylerin ve küçük toplulukların kaynaşabilmesi için en etkili yöntemlerden biridir. Ancak birçok oyun çok fazla görsel öğe içerdiğinden görme engelliler birçok alanda olduğu gibi hem kendi zihinsel, sosyal, psikolojik, fiziksel gelişimleri için hem de görenlerle kaynaşmak için kullanılabilecek çok önemli bir araç olan oyunlardan mahrum kalıyorlar. Oyunları herkesin erişebileceği, dahil olabileceği biçime dönüştürebilirsek görmeyenlerin sosyal, fiziksel, psikolojik, sosyal gelişimlerine çok büyü bir katkı sağlayacaktık. Bunun da ötesinde gören ve görmeyenlerin birlikte oynayabileceği bir oyun iki grup arasında yıkılmaz, sağlam bir köprü kuracaktı.

Proje nasıl ortaya çıktı?

2014 yazında Selma Zengin adında görme engelli bir öğrenci Hollanda'da yaptığı Erasmus’dan sonra bir ay için Belçika’da VİEWS İnternational (Görme Engelliler Eğitim ve İş Desteği) derneğinde staj yaptı. Bu staj sırasında yaptığı birçok çalışma ve ziyaretlerle Belçika’da insanların, oyunları görenlerin ve görmeyenlerin birlikte rahat bir şekilde oynayabileceği ve eğlenebileceği şekilde uyarladıklarını gördü ve bunun başka ülkelerde de nasıl olduğunu anlamak istedi. Eğer farklı ülkelerle bir araya gelebilirse oyunların uyarlanmasıyla ilgili yapılan çalışmalar paylaşılabilir ve daha da ileriye götürülebilirdi. Bu fikir Belçika’daki dernek yetkilileriyle uzunca tartışıldı ve oldukça faydalı ve keyifli bir projenin ilk adımları atılmış oldu.

Proje hazırlayıcıları

Belçika’da bu konuda önemli çalışmaların olduğu ve Belçika'nın bu konuda deneyimli olduğunu hesaba katarak etkinliği bu ülkenin şirin bir şehri olan Liege’de yapmaya karar verdik. Etkinliğin içerik hazırlayıcısı ve uygulayıcısı olarak Türkiye’den Eğitimde Görme Engelliler Derneği (EGED) seçildi. EGED VİEWS’un tek Türk tam üyesidir ve daha önce de EGED ve VİEWS arasında birçok işbirliği gerçekleşmiştir. Geçmişteki çalışmaların da etkisiyle, iki kurum birlikte çok verimli bir şekilde çalıştı ve “Adapt Me If You Can” (uyarlayabiliyorsan beni uyarla) projesi ortaya çıktı ve Belçika Ulusal Ajansı tarafından da kabul edildi.

Kimler katıldı?

Proje; Liege’de, 6-13.02.2015 tarihleri arasında, toplamda 7 ülkeden ortalama üçer kişinin (iki görme engelli ve bir Gençlik Çalışanı katılımıyla; Türkiye ve Belçika yanı sıra, Almanya, Bulgaristan, İtalya, Romanya ve Yunanistan ile gerçekleşti.

Oyunlar nasıl uyarlandı

Her ülke kendi ülkelerine özgü görsel bir oyun getirdi ve bu oyunlar yapılan çeşitli çalışmalar, oturumlarla görmeyenlerin ve görenlerin birlikte oynayabileceği şekilde uyarlanmaya çalışıldı. Oyunların uyarlanmasında Birçok sıradan ya da daha profesyonel materyal, yapıştırıcı, bant, ip ya da plastik gibi maddeler kullanıldı. Burada amaç tamamen görsel kısımları dokunsal olarak da uyarlayıp erişilebilir hale getirmekti. Daha önce uyarlanmış olan oyunlar denendi ve katılımcılara örnek olarak gösterildi. Almanya ve Belçika gibi daha önceden çok deneyimli gruplar daha profesyonel çözümleri göstererek çok karmaşık olan oyunların bile adaptasyonunun mümkün olabileceğini göstermiş oldular.

Kültürel açıdan bu projeler

Proje gündüzleri çalışma ya da tartışma grupları biçiminde olurken akşamları da bu oyunlar çok keyifli bir ortamda görenler ve görmeyenler tarafından oynandı. Daha küçük grup tartışmaları ve akşam oynanan oyunlar sayesinde aktif, eğlenceli sıcak bir kültür, bilgi aktarımı sağlandı.

Ne öğrendik?

Belçika’da bu projeyle denedik, eğlendik ve öğrendik ki gerekli küçük değişiklikler yapıldığı takdirde oyunlar da birçok alanda olduğu gibi herkes için, herkesle birlikte yapılabilir hale gelebilir. Ama bu proje bize sadece oyunların gören ve görmeyen bireyler tarafından birlikte oynanabilecek şekilde uyarlanabileceğini öğretmedi. Aynı zamanda bu projedeki müze-şehir ziyaretleri, küçük grup tartışmaları genel olarak erişilebilirlik konusunda bize yeni ufuklar açtı. Proje süresince diğer ülkelerde bu alanda ve kaynaştırma, eşitlik gibi benzer alanlardaki gelişmeleri paylaşabilme fırsatı bulduk. Her yönüyle, öğrendik, ürettik, eğlendik ve ilerisi için yapabileceklerimizle ilgili kararlar aldık.

Proje sonrası

Şimdi bu projeden sonra özellikle Türkiye ekibi olarak Türkiye’de bu alanda yapabileceklerimiz konusunda tartışıyor, çalışıyoruz. Sizin de fikirlerinize değer veriyoruz ve fikirlerinizi bize ulaştırmanızdan mutluluk duyarız.
Bizi anlayan, bir şekilde destekte bulunan herkese teşekkürlerimizi sunarız.

Oyun Uyarlama Projesi Türkiye Ekibi: Selma Zengin, Ümit Erdem Yiğitoğlu, Claire Özel.
Fotoğraf albümü için tıklayın